Το FUNCTIONAL ABA (Applied Behavior Analysis ) είναι μια μέθοδος θεραπείας και αξιολόγησης η οποία έχει αποδειχτεί κατάλληλη και αποτελεσματική για παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές. Η μέθοδος ABA χρησιμοποιεί μια πολύ δομημένη προσέγγιση προκειμένου να τροποποιήσει ή βελτιώσει μια συμπεριφορά. Ο σκοπός είναι να καθοριστεί το κίνητρο της συμπεριφοράς, να προσδιοριστούν εναλλακτικές στρατηγικές, να εφαρμοστούν με συνέπεια οι προσπάθειες αυτές και να διαμορφωθεί η συμπεριφορά προς ένα επιθυμητό και κοινωνικά αποδεκτό αποτέλεσμα.
Ένα παιδί μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες του είτε λεκτικά ή μη λεκτικά. Όταν οι ανάγκες του εκφράζονται λεκτικά έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει κατανοητό, οι ανάγκες του να καλυφθούν άμεσα και να αποφευχθεί οποιαδήποτε μορφή αντίδρασης από το παιδί. Δεν ισχύει όμως το ίδιο όταν ένα παιδί αδυνατεί να εκφραστεί λεκτικά. Τότε το παιδί μπορεί να οδηγηθεί στην αδυναμία εκδήλωσης νέων ερεθισμάτων, στην εύρεση νέων τρόπων απόκτησης των ενισχυτών και κάλυψης των αναγκών του ή σε άσχημα ξεσπάσματα κλάματος ή θυμού τα οποία δεν μπορούν να ερμηνευτούν από τους ενήλικες φροντιστές του (γονείς ή εκπαιδευτικούς). Προκειμένου το παιδί να γίνεται κατανοητό από τους φροντιστές είτε με λεκτικό ή με μη λεκτικό τρόπο και να αποφεύγονται τα έντονα ξεσπάσματα, η συγκεκριμένη μέθοδος προσφέρει στο παιδί την κατάλληλη εκπαίδευση των 9 Βασικών Δεξιοτήτων Επικοινωνίας.
Αυτές οι δεξιότητες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
- Εκφραστικές Δεξιότητες:
- Αίτημα για ενισχυτές: το παιδί μαθαίνει να ζητάει αυτό που θέλει
- Αίτημα για βοήθεια: το παιδί μαθαίνει να ζητάει βοήθεια για κάτι που δε μπορεί να καταφέρει μόνο του
- Αίτημα για διάλειμμα: το παιδί μαθαίνει να ζητάει διάλειμμα από μια δραστηριότητα όταν κουράζεται
- Αποδοχή: το παιδί μαθαίνει να εκφράζει το "ναι" όταν είναι θετικό σε κάτι
- Απόρριψη: το παιδί μαθαίνει να εκφράζει το "όχι" όταν είναι αρνητικό σε κάτι
2. Δεξιότητες Αντίληψης:
- Ανταπόκριση σε καθυστέρηση ή άρνηση της ενίσχυσης: το παιδί μαθαίνει να ανταποκρίνεται στις έννοιες "περιμένω" και "όχι" όταν αυτές έχουν σχέση με τους ενισχυτές του
- Μετάβαση μεταξύ δραστηριοτήτων: το παιδί μαθαίνει να αλλάζει τις δραστηριότητες ομαλά
- Εκτέλεση εντολών: το παιδί μαθαίνει να ανταποκρίνεται και να εκτελεί εντολές είτε οπτικές είτε προφορικές
- Ακολουθία προγράμματος: το παιδί μαθαίνει να ακολουθεί το πρόγραμμα του σχολείου ή της ημέρας του