PECS
Το PECS (Picture Exchange Communication System) είναι ένα πρόγραμμα Εναλλακτικής Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων. Σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε το 1985 από τους Lori Frost και Andy Bondy και βασίζεται στις αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης της Συμπεριφοράς (A.B.A.). Πρωταρχικός στόχος του PECS ήταν να λειτουργήσει ως ένας μοναδικός τρόπος παρέμβασης εναλλακτικής επικοινωνίας για άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του Αυτισμού με καθυστέρηση στη λεκτική ανάπτυξη και τους τρόπους επικοινωνίας, σήμερα όμως χρησιμοποιείται και σε άλλες διαταραχές με κοινά χαρακτηριστικά.
Πολλά από τα παιδιά με Αυτισμό ή άλλες Αναπτυξιακές Διαταραχές δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν με ακρίβεια και να ζητήσουν αυτό που θέλουν με αποτέλεσμα να οδηγούνται συχνά σε ξεσπάσματα θυμού. Η εκμάθηση ενός εναλλακτικού συστήματος επικοινωνίας μαθαίνει πρώτα απ’ όλα στα παιδιά αυτά την ανάγκη επικοινωνίας και έκφρασης αιτημάτων και στη συνέχεια τον τρόπο με τον οποίο αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί.
Όσοι χρησιμοποιούν το PECS αρχικά διδάσκονται την έννοια και την ανάγκη της επικοινωνίας, μαθαίνοντας να πλησιάζουν, να παίρνουν και να δίνουν την εικόνα σε ένα σύντροφο επικοινωνίας (communication partner – μπορεί να είναι θεραπευτής, ένας από τους γονείς ή ένα άλλο παιδί) ο οποίος την ανταλλάζει με το αντικείμενο επιθυμίας του παιδιού. Με τον τρόπο αυτό ο σύντροφος επικοινωνίας ανταποκρίνεται στο αίτημα του παιδιού (το παιδί ζήτησε ένα αντικείμενο όχι λεκτικά αλλά μέσω της ανταλλαγής εικόνας), η ενίσχυση είναι άμεση, τα οφέλη της επικοινωνίας είναι πλέον απτά για το παιδί και υποχωρεί οποιαδήποτε προβληματική συμπεριφορά. Όσο προχωράει το πρωτόκολλο το παιδί μαθαίνει να κάνει διάκριση των εικόνων και να επιλέγει τα αντικείμενα που πραγματικά θέλει, να δημιουργεί φράσεις, να δομεί προτάσεις και στα τελικά στάδια να απαντάει σε ερωτήσεις και να κάνει σχολιασμούς.
Η χρήση του PECS δεν απαιτεί σύνθετο ή ακριβό υλικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα πλαίσια της καθημερινότητας του ατόμου. Το υλικό μπορεί να δημιουργηθεί και από τους ίδιους τους γονείς (με κατευθυντήριες συμβουλές από τους ειδικούς), καθώς το μόνο που χρειάζεται είναι ένα ντοσιέ επικοινωνίας πάνω στο οποίο τοποθετούνται με Velcro οι εξατομικευμένες εικόνες PECS του παιδιού και μια βάση επικοινωνίας στην οποία το παιδί θα δημιουργεί φράσεις και προτάσεις.
Το πρωτόκολλο του PECS δίνει έμφαση στην ανάπτυξη λειτουργικών δεξιοτήτων επικοινωνίας, στη χρήση κατάλληλων ενισχυτών και στη δημιουργία προγραμμάτων συμπεριφοριστικής παρέμβασης. Είναι λοιπόν απαραίτητη η χρήση συγκεκριμένων στρατηγικών εκπαίδευσης, συστημάτων ενίσχυσης, στρατηγικών διόρθωσης λαθών και στρατηγικών γενίκευσης για τη διδασκαλία της κάθε δεξιότητας. Για όλους τους παραπάνω λόγους το σύστημα εναλλακτικής επικοινωνίας PECS μπορεί να εφαρμοστεί μόνο από θεραπευτές οι οποίοι έχουν εξειδικευτεί στη χορήγησή του και πάντα σε απόλυτη συνεργασία με τους γονείς, το σχολικό περιβάλλον και την κοινότητα μέσα στην οποία εξελίσσεται η καθημερινότητα του παιδιού.